یکصدمین سالگرد تاسیس دبیرستان ماندگار فردوسی تبریز به عنوان نخستین دبیرستانی ایرانیی با حضور جوانان دهه های گذشته این مرز و بوم با شور و اشتیاق وصف ناشدنی برپا شد؛ موسفیدانی که از اقصی نقاط کشور و حتی از خارج از مرزهای این مرز و بوم در این مراسم شرکت کرده بودند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، ساعت ۹ و ۵۰ دقیقه صبح است؛ برای پوشش خبری این جشن به محل دبیرستان فردوسی آمده ام؛ از درب ورودی مدرسه که وارد می شوم با خوشرویی دانش آموزان و مسوولان مدرسه به محل برگزاری مراسم راهنمایی می شوم.
حیاط مدرسه حس نوستالژیکی را به هر تازه واردی به این بنای تاریخی القا می کند؛ ساختمان های قدیمی در کنار ساختمان های جدید، نرده های سبز رنگ پنجره های طویل کلاس ها، نیمکت هایی که در کنار باغچه های کوچک در حیاط مدرسه تعبیه شده؛ مسیر را که طی می کنم در مقابل خود دیوار نقاشی شده ای را می بینیم که تصویری از مدرسه با چند دانش آموزان در آن طراحی شده است.
وارد ساختمان اصلی که سالن همایش در آن قرار دارد می شوم؛ دانش آموزان و مسوولان مدرسه با گشاده رویی و خنده بر لب به تمامی مهمانان خیرمقدم گفته و آنها را راهنمایی می کنند؛ در این قسمت، لیست هایی برای نام نویسی مهمانانی که آمده اند بصورت جداگانه لیست همکاران، فارغ التحصیلان و خانواده شهدا وجود دارد.
برای رفتن به سالن همایش که در طبقه اول قرار دارد باید پله ها را بالا روم؛ مادری را می بینم که آرام آرام و به سختی از پله ها بالا می رود، دو پله مانده به کریدور می ایستد از کنار او رد می شوم ولی یک پله که بالاتر رفتم بر می گردم تا بپرسم ‘مادر جان نیاز به کمک برای بالا آمدن دارید یا نه؟’ که متوجه می شوم ایستاده تا اشک هایش را پاک کند.
متوجه نگاه های کنجکاوم شده است، می گوید: ‘ سه فرزندم در این مدرسه درس خوانده اند و من ۱۲ سال از عمر خود را برای پیگیری امور تحصیلی فرزندانم از پله های این مدرسه بالا و پایین آمده ام، یاد معلمان و مدیرانی افتادم که برای اعتلای فرهنگ کشورم تلاش کردند و اکنون در کنار ما نیستند یاد دوستان شهید فرزندانم افتادم …’.
ساعت ۹ و ۵۵ دقیقه است؛ معمولا مراسم ها در تبریز با نیم ساعت تاخیر برگزار می شود و این به یک رسم تبدیل شده و به همین دلیل صندلی سالن های همایش دیرتر از موعد اعلام شده پر می شود.
با این پیش زمینه ذهنی وارد سالن همایش می شوم؛ سالنی که ۵۵۰ صندلی در آن قرار دارد بیش از ۴۰۰ صندلی آن پر شده است؛ مو سفیدانی که با شور و اشتیاق وصف ناشدنی در آن حضور دارند دانش آموزان و دبیرانی هستند که سال های طلایی عمر خود را در این مدرسه گذرانده اند.

مدرسه
دانش آموزانی که هر یک اکنون برای خود شخصیتی اجتماعی هستند؛ برخی از آنها حتی پدربزرگ نیز شده اند، چهره های سرشناسی در سالن حضور دارند که هر یک در حوزه های مختلف علمی، فرهنگی، ورزشی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نام آوران این خطه هستند که در داخل و خارج کشور زندگی می کنند.
بازار گفت و گو، دیدار و روبوسی و گرفتن عکس های دو نفری و دسته جمعی گرم است؛ دوستانی که پس از سال ها همدیگر را می بییند، معلمانی که دانش آموزان برای دیدن و بوسیدن دستانشنان تشنه اند همه و همه در سالن حضور دارند.
سخنرانان این مراسم مدیرکل آموزش و پرورش استان و فرماندار شهرستان تبریز است، پس از سخنرانی آنها مراسم شاد گروه موسیقیایی سنتی ‘ماهور’ و سپس نوبت به رونمایی از تمبر مدرسه فردوسی و کتاب ‘دبیرستان فردوسی تبریز در تاریخ و فرهنگ ایران’ می رسد.
در بین برنامه ها، نماهنگی از تاریخچه این مدرسه که با عکس هایی از مدیران و معلمان دبیرستان فردوسی در آن به تصویر کشیده شده بود، پخش می شود که از ابتدا تا انتهای پخش آن دانش آموزان قدیمی مدرسه که یاد و خاطره ای از دبیران و مدیرانشان داشتند، تشویق های ممتد خود را قطع نمی کردند فضای خاص و غیر قابل توصیفی بود.
همچنین نماهنگی از عکس های دانش آموزان شهیدی که در کلاس های مختلف این مدرسه درس می خواندند ولی درس را رها کرده و برای دفاع از آرمان های رهبر کبیر انقلاب و ارزش های اسلامی راهی جبهه های جنگ حق علیه باطل شدند، به نمایش گذاشته شد؛ در این هنگام علاوه بر مادران و خواهران شهدا که در مراسم حضور داشتند چشمان همکلاسی های این شهدای بزرگوار مملو از اشک شده بود.
پروفسور فرهاد قابوسی نیز که از جمله دانش آموزان این مدرسه بود و اکنون برای شرکت در مراسم از آلمان به ایران آمده است، به عنوان نماینده از دانش آموزان مدرسه به سخنرانی پرداخت و از تاثیر دبیران خود برای توجه و دقت در علم و فلسفه گفت.
مراسم که به پایان رسید، همه دانش آموزان قدیمی مدرسه به حیاط آن آمده و در کنار معلمان خود یاد ایام قدیم کرده بودند؛ جمع های چند نفره که دور هم جمع شده بودند هریک داستان های مختلفی از روزگاران قدیمی را که در مدرسه گذرانده بودند تعریف می کردند.
موزه تعلیم و تربیت در ساختمان آجری خشتی و زیبای ‘اچ’ شکل ایجاد شده که وارد آن می شوم؛ راهرو پر است از عکس های نام آوران و دانش آموزان و دبیران و مدیران این مدرسه؛ سالن را نگاه می کنم برایم جالب است انگار وارد یک جمع ۱۷ یا ۱۸ ساله شده ام؛ شور و شوق بسیاری در میان مردان موسفیدی که سن یکی از آنها به ۹۵ سال می رسد، حاکم است.
به عکس ها نگاه می کنند و نزدیکتر می روند تا از روی عکس های دسته جمعی خود و دوستانشان را شناسایی کنند، گاه همدیگر را با نام صدا می کردند که بیا این عکس را ببین.
در آخر سالن اتاقی بود که بر سردر آن نوشته شده بود ‘ کلاس خاطره ها’؛ از در که وارد می شوم سروان نیروی انتظامی را می بینم که در نیمکت های چوبی آن نشسته و با دیدن من اشک هایش را پاک میکند؛ نزدیک می شوم و پس از معرفی خود می پرسم دانش آموز این مدرسه بودید که در پاسخ می گوید: بله. در سال ۱۳۷۷ فارغ التحصیل شده ام و برای شرکت در این مراسم پس از سال ها به تبریز آمده ام.
می پرسم دلتان برای کلاس های درس تنگ شده است؟ که پاسخ می دهد : استاد جرم شناسی دانشگاه افسری هستم ولی شور و شوقی که در این کلاس ها تجربه کردم هیچ وقت باز نمی گردد؛ این مدرسه جایگاه ویژه ای در زندگی من داشته و دارد.

مدرسه 2
کم کم این اتاق نیز پر می شود از دبیران قدیمی و دانش آموزان مو سفید که هر یک با یاد ایام قدیم دور هم جمع می شوند و مبصر خود را صدا می کنند.
متوجه می شوم دانش آموزان دوران انقلاب هستند چرا که می گویند در آن زمان که ما در کلاس فعالیت انقلابی می کردیم مبصر در بیرون کلاس نگهبانی می داد و با آمدن فردی غیر خودی با علامت مبصر همگی سکوت کرده و مشغول درس خواندن می شدیم.
ساعت دو ظهر شده ولی هنوز نصف بیشتر این جوانان دهه های گذشته نمی توانند دل از مدرسه بکنند….

**دبیرستان فردوسی همواره در اعتلای نام ایران و آذربایجان خوش درخشیده است
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی گفت: مدرسه فردوسی در یکصدسال گذشته محل تربیت انسان های بزرگی بود که همواره نقش آفرین بوده اند و همواره در اعتلای نام پرآوازه ایران و خطه آذربایجان در جهان کوشیده اند.
جعفر پاشایی درمراسم یکصدمین سالگرد تاسیس مدرسه فردوسی تبریز افزود: اگر به تاریخچه پشت سر گذاشته خود نگاه کنیم باید آثار تلاش های علم و آموزش در این خطه همچون مرحوم باغچه بان و رشدیه را در پیدایش و تعالی تعلیم و تربیت پاس بداریم.
وی ادامه داد: نماد های تاریخی و ابنیه و زیر ساخت هایی که هویت تربیتی آن روزگاران را به نسل های جدید امتداد می دهند همانا یادگاران گرانبها در خزانه تعلیم این خطه هستند که باید به خوبی پاس داشته شوند.
وی با اشاره به آثار فاخر فرهنگی آذربایجان در عرصه تعلیم و تربیت همچون دبیرستان فردوسی، دبیرستان قاضی، هنرستان وحدت و هنرستان اکبریه گفت: این مدارس مجموعه های گرانبها و سرمایه های فاخر فرهنگی هستند که هرکدام تاریخچه ای از فراز و فرود تحولات این مرزو بوم را در دل خود نگهداشته و خاستگاه دانشمندان و انسان های فرهیخته بودند.
پاشایی افزود: اگر امروز آذربایجان شرقی در بسیاری از حوزه های علمی، آموزشی، تربیتی، فرهنگی، پژوهشی و ورزشی حرفی برای گفتن دارد، ناشی از عقبه غنی و سرمایه های تاریخی است که در گذشته به خود دیده است.
وی اظهار کرد: مراکز بزرگی همچون مدرسه فردوسی در شهر تبریز و خطه آذربایجان همواره منشا آثار و تحولات عظیمی بوده است که حاصل تلاش مدیران و معلمان آن است.
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی ادامه داد: اکنون دستگاه تعلیم و تربیت آذربایجان شرقی در دولت تدبیر و امید برخود لازم می داند که همواره دو رسالت اصلی را در قبال عقبه قوی تاریخچه تربیتی این خطه ایفا کند.
وی اظهار کرد: یکی از این رسالت ها حفظ، تکریم و پاسداشت نمادها و آثار تاریخی و فرهنگی و شناساندن عناصر هویت ساز، الگوها و شخصیت های اصلی، پیشکسوتان، تربیت یافتگان و شهدای این مراکز به نسل های جدید است.
پاشایی گفت: رسالت دوم آموزش و پرورش استان تلاش هم راستا با شان و منزلت اعتلای تاریخچه تعلیم و تربیت آذربایجان است .
وی با اشاره به پیگیری و نهایی ساختن آغاز فاز اول عملیاتی دبیرستان تخریب شده طالقانی تبریز افزود: به عنوان مسوول دستگاه تعلیم و تربیت در آذربایجان شرقی اعلام می کنم با وجود تگناهای مالی دبیرستان طالقانی قبلی آرام آرام شکل زیبای قبلی خود را یافته و در روزهای آتی مثل گذشته سرفراز خواهد بود.
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی گفت: رسیدگی به وضعیت بازسازی و مرمت حفظ بناهای ماندگار تربیتی استان، احیا و راه اندازی مجدد تالار معلم تبریز، ایجاد موزه تعلیم وتربیت آذربایجان برای اولین بار در دبیرستان فردوسی از جمله اقدامات این اداره کل است.
وی با تاکید بر اینکه برای انسداد مبادی بی سوادی در اذربایجان شرقی تلاش می کنیم، اظهار کرد: میزان باسوادی ۸۲ درصدی استان ما در مقایسه با کشور قابل قبول نیست.
پاشایی خاطرنشان کرد: با تدبیر استاندار آذربایجان شرقی اکنون در روستاهای کم جمعیت استان نیز کلاس درس با یک، دو ، سه و چهار دانش آموز برگزار می شود تا هیچ فرزند آذربایجانی بی سواد نداشته باشیم.
دبیرستان ماندگار ‘فردوسی’ تبریز نخستین دبیرستان ایران زمین محسوب می شود که یک قرن پیش به دست فرهنگیان، مدیران و معلمان سخت کوش و نام آوری مانند لقمان ادهم، میرزا تقی خان رفعت، اسماعیل امیرخیزی، میرزا باقر نطاق، ابوالقاسم فیوضات که هر یک از ستارگان بی بدیل آسمان علم، ادب و فرهنگ کشورمان محسوب می شدند، بنیان گذاشته شد.
نام ابتدایی این دبیرستان به مناسبت همزمانی افتتاح آن با میلاد باسعادت حضرت ختمی مرتبت(ص) و ورود محمدحسن میرزای ولیعهد قاجار به تبریز ‘مدرسه مبارکه محمدیه’ و ‘مدرسه متوسطه محمدیه’ بود که در سال ۱۳۱۳ شمسی به مناسبت زادروز فردوسی، به نام این شاعر بزرگ و پرآوازه کشورمان تغییر یافت.
دبیرستان فردوسی تبریز در مدت یک قرن فعالیت خود، بزرگان زیادی را در عرصه های مختلف علمی، ادبی، فرهنگی و سیاسی در دامن خود پرورش داده است و پرورش یافتگان مکتب دبیرستان فردوسی در طول این دهه ها نه تنها در داخل کشور، بلکه در اقصی نقاط جهان مصدر خدمات بی شماری بوده اند.
دبیرستان فردوسی تبریز در هشت سال دوران دفاع مقدس بیش از ۱۰۰ شهید گلگون کفن تقدیم انقلاب و نظام کرده است.
گزارش از مینا بازگشا