پتروشیمی با افزایش سطح بهرهوری و ارزشافزوده بهعنوان صنعت ارزشآفرین دنقش مهمی در توسعه جایگاه کشور در سطح خاورمیانه ایفا کرده است .
صنعت پتروشیمی در سالهای اخیر، با افزایش سطح بهرهوری و ارزشافزوده محصولات تولیدی خود، با اتخاذ راهبرد جهش تولید و استراتژی توسعه صادرات پس از تکمیل و بهرهبرداری از مجتمعهای جدید پتروشیمی بهعنوان صنعت ارزشآفرین در زنجیره تولید نفت و گاز، نقش مهمی در توسعه جایگاه کشور در سطح خاورمیانه ایفا کرده است و این خود آیندهای روشن را برای کسب جایگاههای برتر جهانی نوید میدهد.
آمارها از سازمان برنامه و بودجه کشور نشان میدهد ظرفیت اسمی تولید صنعت پتروشیمی به ۶۶ میلیون تن در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت که نتیجه آن تولید ۵۵,۴ میلیون تن محصول پتروشیمی در دوره مزبور بوده است. کل فروش داخلی مجتمعهای پتروشیمی در سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۸,۶۴ میلیون تن به ارزش ۱۰۴۷۸۳۵ میلیارد ریال بوده که ۱۰.۶۴ میلیون تن آن به ارزش ۵۱۲۸۱۹ میلیارد ریال به صورت فروش بین مجتمعی بوده است. فروش بین مجتمعی از نظر وزنی ۵۷ درصد و از نظر ارزشی ۴۹ درصد فروش داخلی را تشکیل میدهد. فروش خالص داخلی مجتمعهای پتروشیمی در سال ۱۳۹۸ برابر با هشت میلیون تن به ارزش ۵۳۵۰۱۶ میلیارد ریال بوده است. صادرات محصولات پتروشیمی نیز در سال ۱۳۹۸ معادل ۲۲.۳ میلیون تن به ارزش ۹.۵ میلیارد دلار بوده که با توجه به کاهش قیمتهای جهانی محصولات نسبت به ارقام سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است. این آمارها علاوه بر اثبات جهش تولید در این حوزه استراتژیک، گویای نقش مهم صنعت پتروشیمی در توسعه صنعتی و ایجاد اشتغال در نقاط مختلف کشور است. نزدیک به سه هزار شغل در سالهای اخیر تنها با راهاندازی سه طرح کاویان، لرستان و مهاباد و حدود سه هزار فرصت شغلی دیگر نیز با طرحهای پتروشیمی مسجدسلیمان، ایلام، هنگام و بوشهر ایجاد شده است. وضعیت کنونی نشان میدهد برنامهریزیهای راهبردی در این صنعت نتیجهبخش بوده است و علاوه بر افزایش دانش فنی، گسترش مراودات تجاری و رشد فرهنگ اشتغال، موجب ارزآوری و تثبیت بازار سرمایه نیز شده است. از سوی دیگر، صنایع پاییندستی کشور نیز از بخش وسیعی از محصولات پتروشیمی برخوردار شدهاند و مواد مورد نیاز این صنایع به حد کافی تولید و عرضه میشوند. علاوه بر این، در سالهای اخیر صنایع دیگر همچون صنایع تکمیلی، بیمه و حملونقل و بخشهای بزرگ خدماتی و صنایع کوچک اقتصادی نیز تحت تأثیر صنعت پتروشیمی قرار گرفته و موجب رشد و توسعه آنان شده است. جهتگیری صنعت پتروشیمی به سمت هوشمندسازی و تنوعسازی بیشتر در تولیدات متمرکز شده و این به معنای عبور از تولیدات سنتی مانند اوره، آمونیاک، متانول، اتیلن، پلیاتیلن سبک و سنگین خطی و رسیدن به تکمیل زنجیرههای ارزش و تولید گریدهای جدید محصولات پتروشیمی و پلیمری است که این با استفاده از ورود فناوری، دانش فنی و لایسنسهای جدید جهان در صنایع پتروشیمی محقق خواهد شد. با متنوعکردن سبد تولید محصولات پتروشیمی و پلیمری و محصولات جدیدی همچون آکریلونیتریل، استونیتریل، آکریلیکاسید، آکریلاتاسترها، انیدریدمالئیک، بوتان دیال، پلیبوتیلن ترفتالات، ایزوبوتان و تتراهیدرو فوران، اسیدفوماریک، رزینهای پلیاستر غیراشباع، پنتااریتریتول و سدیمفرمات، امکان تأمین خوراک بیشتر برای صنایع تکمیلی پتروشیمی در کشور نیز فراهم خواهد شد. این موارد نشان میدهد صنعت پتروشیمی علاوه بر تحقق جهش تولید و ارزشآفرینی، گامهای مؤثری در مسیر راهبردی حوزه انرژی کشور برداشته است و همچنین موجب تأمین امنیت اقتصادی کشور در کوتاهمدت و حفظ جایگاه صنعتی ایران عزیز در سطح جهانی در بلندمدت خواهد بود.
*مدیرعامل شرکت عملیات غیرصنعتی پازارگاد