بازار تبریز، بزرگ ترين بازار سنتی مسقف جهان و  نشانگر شاهکار معماری ایرانی در طول تاریخ است. این بازار  از شهرت جهانی برخوردار بوده  و در طول سال ها مورد توجه گردشگران خارجی و داخلی قرار گرفته است.این بنای تاریخی و تجاری  در مرداد ماه سال ۸۹ به عنوان نخستین بازار سرپوشیده ی جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این بازار که  دارای ۲۰ راسته و بازار، ۳۵ سرا، ۲۵ تيمچه، ۱۱ دالان و حدود ۵هزار و ۵۰۰ مغازه است ۴۰ نوع صنف  مختلف را در خود جای داده است.این بازار حدود یک کیلومتر مربع مساحت دارد که در صده های  گذشته با کف خاکی و سنگی پوشیده شده بود.  پوشش کف با خاک و سنگ آنهم در محیطی سرپوشیده موجب مشکلات متعدد در میان بازاریان تبریز میشد. آب پاشی مقابل مغازه از راه کارهای رفع این مشکل بود که پس از ساعتی خاصیت خود را از دست می داد . با توجه به گرد و خاک ایجاد شده ، بازاریان تبریز تصمیم گرفتند تا کف بازار تبریز را با آسفالت بپوشانند تا از گرد و خاک ناشی از تردد شهروندان و گاری ها رها شوند. این وضعیت در چند دهه گذشته وجود داشته  وراسته های متعدد بازار تبریز از اولین معابر شهری بودند که با آسفالت سیاه رنگ منقوش شدند. این اتفاق در سالهای نخست موجب رفع بسیاری از مشکلات بازاریان و کاهش بیماریهای ریوی در طولانی ترین بازار سرپوشیده جهان شد.  اما در سالهای گذشته و به دنبال ورود گردشگران داخلی و خارجی انتقادها از وضعیت کف بازار تبریز بیشتر شد ، اغلب گردشگران داخلی وخارجی در سفر به تبریز از این وضعیت ابراز تعجب می کردند چرا که به نظر آنان یک بنای ثبت جهانی شده باید از کف سازی بهتری برخوردار باشد.

بی توجهی به وضعیت آسفالت و لگه کیری کف بازار تبریز

یکی از بازاریان سرای دو دری تبریز از بی توجهی به کف بازار تبریز گله کرده و می گوید:  آسفالت اکثر بخشهای بازار تبریز قدیمی و مربوط به چندسال قبل است. برخی راسته ها چندین دهه است که آسفالت نشده اند. چون تردد خودرو داخل بازار ممکن نیست و باران و برف هم داخل بازار نمی بارد ، آسفالت دیرتر تخریب میشود و آسفالت های موجود اغلب قدیمی است.

محمد رستمیان ادامه می دهد: حفاریهای گاه  وبیگاه در کف بازار تبریز که برای خدمات مختلف صورت گرفته با لگه گیری های موقتی اصلاح شده که با توجه به بی دقتی پیمانکاران چاله های متعددی را در بازار به وجود آورده و موجب مشکلاتی برای تردد شهروندان و حرکت گاری ها و چرخ دستی ها میشود.

این کسبه بازار تبریز از آلودگیهای بهداشتی کف بازار هم گله مند بوده و یادآور میشود: به علت نبود آب راه ها برای خروج آب از کف اکثر بخشهای بازار شستشوی آسفالت ممکن نیست و این موضوع موجب آلودگیهایی میشود که گاه بیماریهای ریوی بازاریان به ویژه افراد مسن را در پی دارد.

ایرادات استفاده از آسفالت در کف بازار تبریز

کارشناس ارشد شهرسازی  می گوید: کف سازی  بازار با آسفالت در دهه های گذشته که از حدود ۵۰ سال قبل آغاز شده در زمان خود اقدامی ارزشمند از نظر فنی و معماری بود چرا که در آن زمان اغلب بازارهای مشابه در شهرهای دیگر حتی کشورهای همجوار کف خاکی و سنگی داشت که آلاینده و غیر بهداشتی بود.

به گفته خلیل وحیدی ، بازار تاریخی تبریز علی رغم پیشتاز بودن در صده ها و دهه های گذشته نتوانست روند رو به رشد خود از نظر فنی  و حفظ بنای تاریخی بازار را ادامه دهد و با توقف در وضعیت کف سازی ، سیم کشی ، لوله کشی و فاضلاب از رقبای داخلی و خارجی خود عقب مانده است.

وی با اشاره به ایرادات کف پوشی بازار توسط آسفالت می گوید: بازار تاریخی تبریز با وجود حفره های متعدد در سقف راسته ها و دالان ها که نور را به داخل بازار هدایت می کنند از نظر برخورداری از نور کافی در فقر به سر می برد. این موضوع با همراه شدن تجمع آب در کف بازار و جذب نشدن آب به زمین موجب  رشد عوامل بیماریزا و افزایش باکتریها شده و زمینه ساز بیماری است.

این کارشناس شهری به وضعیت نامناسب کف بازار در راسته های فروش مواد غذایی اشاره کرده و یادآور میشود: کف راسته های روغن فروشان و لبنیات فروشان روغنی و چرک است که موجب مشکلات بیشتر بهداشتی میشود.

وی ادامه می دهد: انتقال رطوبت کف به ستونها وطاقها و آسیب زدن بر بافت آجری از دیگر مشکلاتی  است که کف آسفالتی موجب آن میشود. چرا که آب جذب زمین نشده و به تدریج به طاقها و ستونها نفوذ میکند.

کف سازی گام به گام بازار تاریخی تبریز

شهردار منطقه ۸ تبریز می گوید: پروژه کف سازی بازار تبریز به عنوان یک برنامه مدون از چند ماه قبل آغاز شده و به صورت تدریجی ادامه خواهد داشت. در حال حاضر کف راسته های متعددی از جمله  کفاشان ، حرمخانه و قند فروشان کف سازی شده است.

 

محبوب تیزپاز اعلام می کند: متاسفانه کف سازی اکثر معابر بازار تبریز با آسفالت انجام پذیرفته است که هیچ همخوانی با ارزش تاریخی این مجموعه عظیم ندارد و ارزش تاریخی بازار را کم رنگ مینماید که ما با وحدت و همدلی بوجود آمده میان مجموعه شهرداری و میراث فرهنگی، کف سازی و ساماندهی بازار تاریخی تبریز را اجرائی نموده و برآنیم تا ۲۰۱۸ قسمت اعظمی از این پروژه عظیم را تکمیل نمائیم.

وی ادامه می دهد:  در سال  ۲۰۱۸ معابر مهم و پرتردد بازار تاریخی تبریز کف سازی میشود که در این راستا به اتمام رسانیده و کفسازی بازار صادقیه نیز اجرا میشود.

 

شهردار منطقه هشت به جنس مصالح مورد استفاده در کف سازی قندفروشان اشاره کرده و ادامه می دهد:  در کف سازی تیمچه قند فروشان از ترکیب سنگ اسپراخون و آجر قفقازی استفاده شده  که بر زیبایی های بازار افزوده است.  این ترکیب  با توجه به کیفیت بالای سنگ اسپراخون از استحکام زیادی برخوردار بوده و جذب رطوبت بازار را نیز به دنبال خواهد داشت.