آذربایجان شرقی دارای ۱ میلیون و ۲۲۲ هزار و ۲۲۷ هکتار اراضی شامل ۴۱۴ هزار و ۸۲۱ هکتار آبی باغ و مزرعه، ۸۰۷ هزار و ۴۰۶ هکتار دیم بوده که از این میزان حدود ۵ میلیون و ۲۴۱ هزار تن انواع محصول زراعی، باغی دامی و شیلات تولید می‌شود.این استان دارای قابلیتهای منحصر به فردی در زمینه تولیدات محصولات باغی و زراعی است و یکی از مهمترین زمانهای کشت محصولات زراعی در این استان فصل بهار است. اما در فصل بهار برخی محصولات جالیزی مانند هندوانه تولید بسیار کمی در استان دارند و کمتر از نیم درصد سهم محصول هندوانه در سبد تولیدات استان است. این در حالی است که عرضه هندوانه دراستان از اوایل اردیبهشت ماه آغاز شده و معمولا تا پائیز ادامه دارد. در هفته های اخیر افزایش بی سابقه قیمت هندوانه در استان آن را به میوه ای لوکس تبدیل کرده و هندوانه ای را که با ۲ هزار تومان به راحتی قابل خریداری بود به بالای ۱۵ هزار تومان هم رسیده است.
کاهش فروش چشمگیر هندوانه در استان
یکی از بارفروشان میدان میوه و تره بار تبریز می گوید: به طور متوسط روزانه ۵ تن هندوانه تنها در این بار فروشی فروخته می شد که با محاسبه تعداد بار فروشان و بار هندوانه توزیع شده در استان این میزان فروش در استان بیش از ۵۰ تن به صورت روزانه بوده است که البته تعیین میزان بار عرضه شده با توجه به تعدد مبانی ورودی میوه به استان نمی تواند به صورت دقیق مشخص شود.
هادی مجاور با بیان اینکه همه ساله از ابتدای ماه مبارک رمضان فروش هندوانه دو الی سه برابر افزایش فروش دارد ، ادامه می دهد: در حالی که در روزهای اول رمضان ۱۰ تن هندوانه فروخته می شد اما به یکباره و از چند روز قبل واردات هندوانه به استان کاهش بسیاری پیدا کرده و قیمت این محصول پر طرفدار هم چندین برابر افزایش پیدا کرده است.
وی خاطر نشان می کند: عرضه هندوانه اغلب توسط وانت بارها در تبریز صورت گرفته و به شهرهای دیگر استان نیز توسط وانت هندوانه توزیع می شد و با شرایط فعلی بسیاری از وانتی ها کار خودشان را از دست داده اند چرا که محصول مشابهی برای عرضه وجود ندارد و با توجه به گرانی میوه های دیگر رکود قابل ملاحضه ای در بازار میوه استان وجود دارد.
این بار فروش با بیان اینکه نبود شبکه حمل و نقل منظم و سازماندهی شده میوه در کشور تبعات اینچنینی را هم به دنبال دارد اذعان می کند: اصلی ترین علتی که موجب گرانی هندوانه و برخی میوه های فصلی در استان شده عدم حمل منظم این میوه ها از استانهای جنوبی است. سود خوبی هم در این فرایند وجود دارد و اصرار بر عدم همکاری برخی کامیون داران در این فرایند به زیان خود آنان و چرخه اقتصاد کشاورزی کشور است و به نظر می رسد اتحادیه های مربوطه باید بیش از این در این زمینه فعال بوده و تحرک لازم را داشته باشند.
وی تاکید می کند: قابل قبول نیست که در یک استان جنوبی محصولات هندوانه به علت افزایش تولید و تلنبار شدن برروی زمین خریداری نداشته و خراب شود و در آذربایجان شرقی هندوانه تا کیلویی ۳۰۰۰ تومان هم به فروش برسد. در تماسهایی که با بار فروشان در استانهای جنوبی داریم این موضوع را تائید می کنند و اینکه به علت قیمت پائین هندوانه در برخی مناطق برداشت این محصول هم برای کشاورزان توجیهی ندارد و محصول بر روی زمین خراب میشود، موضوعی که احتمالا در ماه های آتی هم گریبانگیر استان ما هم خواهد بود .
هندوانه ارزان احتمالا دو ماه دیگر
مدیر بازرگانی جهاد کشاورزی استان به خبرنگار همشهری می گوید: با توجه به وضعیت اقلیمی استان کاشت وبرداشت محصولات باغی و زراعی در آن تفاوتهایی از نظر زمانی با استانهای جنوبی کشور دارد و سردسیر بودن استان موجب می شود تا محصولات کشاورزی به ویژه جالیزی مانند هندوانه ، خربزه و دیگر محصولاتی از این دست تا اواسط تابستان در استان برداشت نمی شود. از گذشته نیز میوه های جدید و نوبرانه در فصل بهار در استان با کمبود عرضه مواجه بوده اما در سالهای گذشته با ایجاد سازو کارهای انتقال میوه از جنوب به استانهای شمالی و شمال غربی این موضوع کم رنگ شده است.
وی با بیان اینکه میزان تولید هندوانه و میزان عرضه آن در استان در ماه های مختلف سال متفاوت است اذعان می کند: بیشترین میزان تولید هندوانه در استان از نیمه دوم تابستان شروع می شود و مصرف آن نیز از اواسط بهار روند صعودی به خود می گیرد اما با توجه به عرضه گسترده این میوه و واردات آن از استانهای جنوبی قیمت تقریبا ثابتی برای این محصول دراستان وجود داشته و هندوانه معمولا زیر کیلویی هزار تومان و کمتر از آن به دست مصرف کننده نهایی می رسید.محسن قهرمان نژاد خاطر نشان می کند: تقریبا کل محصول هندوانه ای که اکنون در بازار استان وجود دارد از استانهای جنوبی وارد می شود و با توجه به کاهش قابل توجه واردات و افزایش عرضه قیمتها نیز تفاوت زیادی پیدا کرده اند.روند واردات میوه عملا توسط بخش خصوصی انجام شده و ستاد تنظیم بازار جز در مورد کالاهای اساسی دخالت نمی کند و هندوانه نیز جزو کالاهای اساسی مانند گندم نبوده و معادلات بازار قیمت این محصول را تعیین می کند.
وی با تاکید بر اینکه محصول هندوانه عرضه شده در استان جزو محصولات مرغوب و با کیفیت است، ادامه می دهد: اگر چه هندوانه کمتری در بازار وجود دارد اما در مقابل محصولات با کیفیت تری عرضه می شود که مشتریان خاص خود را هم دارد و هندوانه همچنان یکی از محصولات پر طرفدار در ماه مبارک رمضان است.

ستون
صادرات بین استان میوه در اندر خم یک کوچه
هدایت نظری – کارشناس بازار
آذربایجان شرقی یکی از استان هایی که سهم عمده ای در تولید محصولات کشاورزی دارد که بخشی از این تولیدات رابه استانهای دیگر یا خارج از کشور صادر می کند اما همانند سایر استانها، صادرکنندگان محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی نیز از کمبود زیرساخت ها و حمایت ها رنج می بروند. این کمبودها به حدی برجسته است که صادرات بین استانی را نیز خدشه دار کرده است.با وجود نیاز استانهای همجوار به محصولات باغی استان به علت نبود زیر ساختهای اولیه صادرات خرابی محصولات بر روی زمین نخستین و شایع ترین اتفاقات است.
علاوه بر این یکی از مسائل مهم برای رونق صادرات محصولات کشاورزی قیمت تمام‌شده پایین و مرغوبیت محصولات است .قیمت و کیفیت محصولات کشاورزی تولیدی در استان باید قابل‌ رقابت با رقبا باشد.در حالی که برخی میوه های تولیدی در استان قیمت تمام شده پائینی دارند اما هزینه های جانبی به حدی نیاز است که کشاورزان و باغداران از صادرات محصولات به استانهای دیگر صرفنظر کرده و محصولات را رها می کنند.
نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل از دیگر مشکلات صادرات محصولات کشاورزی استان است. خودروهای باری فرسوده و قدیمی هستند و سوخت زیادی نیاز دارند. ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل مثل کامیون‌های یخچال دار می‌تواند بخشی از دیگر مشکلات صادرات محصولات کشاورزی را رفع کند.
البته علاوه بر نبود سیاست های واحد در فروش محصولات کشاورزی همدلی کافی نیز در این زمینه میان کشاورزان و بار فروشان وجود ندارد. در مواقع ضرروی بار فروشان باید بتوانند نیازهای استانهای دیگر یا بالعکس را به سرعت تامین کرده ودر این راستا کشاورزان و باغداران سهم مهمی در تامین نیاز بازار دارند.