رونق کشت زعفران در حاشیه دریاچه ارومیه این روزها به یک کار پر درآمد مبدل شده است.

به گزارش صنعتمیز ، در اواسط دهه ۷۰ با توجه به نیاز آبی كم گیاه زعفران، كشت و رشد طلای سرخ در زمین‌های شن‌زار و شوره‌زار آذربایجان شرقی شروع شد. اكنون با كاشت و برداشت موفق زعفران در چند شهر استان به‌ویژه در حاشیه دریاچه ارومیه و فراوری مرغوب، این استان به‌عنوان مركز جدید تولید این محصول پردرآمد مطرح شده است. در این میان وجود نیروی انسانی متخصص دركنار کشاورزان، آذربایجان شرقی را به یكی از مناطق کاشت این محصول به صورت دانش‌بنیان مطرح كرده است.
از سوی دیگر سازمان جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی نیز با ایجاد مركز تخصصی تحقیقات كشاورزی و مركز بیوتكنولوژی تولید بذر و نهال در تبریز به‌صورت علمی، زمینه كاشت محصولات راهبردی و درآمدزا را در استان فراهم کرده تا كشت زعفران در چند شهرستان این استان با موفقیت انجام شود.

افزایش سطح کشت زعفران
مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی می‌گوید: سال گذشته سطح زیر کشت زعفران در استان ۱۴۶ هکتار بود که در مقایسه با سال ۹۳به میزان ۲۰ هکتار افزایش داشت. به گفته «ابوالفضل شکوری» میانگین تولید زعفران در آذربایجان شرقی ۳/۸۷ کیلوگرم در هر هکتار است که در شهرستان‌های آذرشهر، اسکو، اهر، بناب، تبریز، شبستر، عجبشیر، مرند، ملکان ، میانه و ورزقان کشت می‌شود.
شکوری ادامه می‌دهد: محصول زعفران در سال نخست، صرفه اقتصادی ندارد اما برای مدت ۸ سال می‌توان از بوته کشت شده برداشت کرد.وی کمبود دانش فنی کشت و تولید گیاهان دارویی، کمبود متخصصان در سطوح عالی و در سطح کارشناسی، فقدان بذر و نهال استاندارد، نبود ماشین‌آلات برداشت و فراوری گیاهان دارویی، ریسک پذیر نبودن کشاورزان برای محصولات جدید و تخصیص نیافتن تسهیلات بانکی برای توسعه گیاهان دارویی را از جمله چالش‌های موجود در بخش کشاورزی گیاهان دارویی استان می‌داند.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی می‌گوید: الگوی توسعه كشت زعفران در آذربایجان شرقی به‌عنوان الگوی كشت جدید معرفی شده و كارگروه‌های تخصصی برای‌‌ ترویج این شیوه کاشت با بهره‌گیری از دانش‌آموختگان رشته‌های باغی و زراعی تشكیل شده است.شكوری با اشاره به تدوین سند راهبردی از سوی وزارت جهاد كشاورزی می‌افزاید: بر اساس این سند، توسعه كشت متناسب با منابع آب، اصلاح روش‌های آبیاری و آبرسانی، انتخاب‌گونه‌های مناسب گیاهی و مدیریت تولید محصولات كشاورزی و باغی درآمدزا در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته وی، نیاز آبی كم، كشت و رشد در اراضی شن‌زار و شوره‌زار موجب كشت موفق زعفران در حاشیه دریاچه ارومیه شده است . با توجه به جایگزینی كشت این نوع محصول در شرایط خشكسالی و كم آبی دریاچه ارومیه امیدواریم در سال‌های آینده در اراضی وسیعی از سواحل این دریاچه زعفران كشت كنیم.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان با بیان اینكه مقاومت گیاه زعفران در مقابل سرما زیاد است، می‌افزاید: دوران رشد زعفران در آذربایجان شرقی مصادف با پاییز و زمستان و اوایل بهار است كه آب و هوای اقلیمی این استان تقریباً سرد است و علاوه بر آن وجود بادهای زمستانی نیز به رشد گیاه زعفران در این مناطق كمك می‌كند.

افزایش زمین‌های زیر كشت زعفران در استان
شكوری می‌گوید: زعفران گران‌ترین محصول كشاورزی جهان و مهم‌ترین محصول صادراتی كشاورزی ایران است و راهبرد ما كشت آن در اراضی زیادی از آذربایجان شرقی است. در این زمینه ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت، تهیه و توزیع بذر و كود شیمیایی و  ارائه آموزش‌های نوین به كشاورزان زعفران كار را در رأس امور قرار
داده‌ایم. شكوری معتقد است كاشت و تولید زعفران در مناطق خشك و كم باران به‌خصوص درحوضه آبریز دریاچه ارومیه با توجه به نیاز كم زعفران به آب و سازگاری با شرایط آب‌وهوایی استان اهمیت زیادی دارد و جایگزین مناسبی به‌جای محصولات آبی مانند پیاز، گوجه‌فرنگی و…. است.
وی ادامه می‌دهد: نیروی انسانی فعال و سخت‌كوش، خاك‌های زراعی وسیع و آهكی، مناطق آفتابگیر با همكاری كارشناسان بخش كشاورزی می‌تواند در شرایط بحران كم آبی موجود جایگزین مناسبی برای كشت در مزارع استان باشد. شكوری در خصوص سازگاری زعفران با شرایط اقلیمی استان می‌گوید: زعفران از معدود گیاهانی است كه به آب كمتری نیاز داشته و سهم عمده نیاز آبی آن توسط نزولات جوی تأمین می‌شود و از نظر غذایی نیز جزو گیاهان سازگار بوده و در خاك‌های نسبتاً مرغوب نیز محصول قابل توجهی دارد.

۲۲۱ هكتار زیر كشت زعفران
شکوری ادامه می‌دهد: حداكثر دمای قابل تحمل این گیاه بین ۳۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد  است. این گیاه در ارتفاع بین هزار و۳۰۰ تا ۲هزار و۳۰۰متر از سطح دریا عملكرد خوبی را نشان داده است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان به زمین‌های زیركشت زعفران در استان اشاره می‌کند و می‌گوید: امسال حدود ۲۲۱ هكتار از زمین‌های كشاورزی شهرستان‌های مرند، شبستر، آذرشهر، ورزقان، هشترود و بناب زیر كشت زعفران رفته كه نسبت به سال گذشته رشد ۵۰‌درصدی را در این زمینه شاهد هستیم. شكوری می‌افزاید: عملكرد متوسط استان برداشت ۴‌كیلو گرم درهكتار است كه با توجه به سازگاری كشت زعفران در مناطق مستعد و اجرای عملیات زراعی و تكمیل دوره رشد مزارع جوان، می‌توان میانگین تولیدرا تا ۱۰‌كیلو گرم در هكتار افزایش داد.
به گفته وی تعداد كشاورزان زعفران كار در استان در حدود ۴۵۰ نفراست كه شهرستان مرند بیشترین فعالیت در حوزه زعفران را به خود اختصاص داده است. وی با اشاره به اینكه نیمی از تولید محصول زعفران در شهرستان مرند کشت می‌شود، ادامه می‌دهد: در حال حاضر ۱۵۰ هكتار از اراضی این شهرستان زیركشت زعفران قرار دارد.

   برند‌سازی تولید زعفران در استان
وی به برند‌سازی محصول زعفران آذربایجان شرقی هم اشاره و اضافه می‌كند: در شهرستان مرند یك واحد مجهز به بسته‌بندی و دارای برند محلی و تجاری راه‌اندازی شده است كه خرید مناسب و بسته‌بندی اصولی در آن انجام می‌شود.
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان یادآور می‌شود: در صورت مدیریت وبرنامه‌ریزی مدون و مداوم متولیان بخش كشاورزی و توسعه كشت و تولید در استان، زعفران به‌عنوان یك محصول درآمدزا و اشتغال‌زا در الگوی كشت و تناوب زراعی جایگزین مناسبی برای محصولات با نیاز آبی بالاست.شكوری می‌گوید: به دلیل دوره استراحت و خواب زعفران در اواخر بهار و تابستان، هزینه مبارزه با علف‌های هرز و آفات و امراض بسیار پایین است.
برداشت محصول نیز در آبان ماه كه سایر محصولات به مراقبت و عملیات خاصی نیاز ندارند، انجام می‌شود و كشاورزان از نظر تقسیم كار می‌توانند برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
شكوری درخصوص راحتی كشت زعفران و وجود مشكلات کمتر نسبت به سایر محصولات بیان می‌کند: راحتی كار، طاقت فرسا نبودن و ساده بودن كشت زعفران نسبت به محصولات دیگرسبب شده است قشرعظیمی از زنان، دختران و جوانان روستایی مشغول به كشت زعفران شوندو از این راه كمك مؤثری به اقتصاد خانواده كرده كه این وضعیت مهاجرت نکردن به شهرها را در پی داشته است .همچنین از نظرحمل‌ونقل و انبارداری زعفران به دلیل حجم كم محصول تولیدی كم هزینه بوده و آسان‌تر است.
وی در ادامه با اشاره به اینكه در حال حاضر آذربایجان‌شرقی امسال با تولید ۸۸۴‌كیلوگرم زعفران علاوه بر افزایش درآمد برای تولیدكنندگان و همچنین ایجاد اشتغال مولد برای ۴۵۰نفر در استان موثر بوده است، می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری با فروش این محصول ارزشمند، ده‌ها میلیارد ریال عاید تولیدكنندگان استان شود.

گزارش وحید خوش زرع