صادرات کالاهای کشاورزی به عنوان یکی از مهم ترین بخش های صادرات کالاهای غیرنفتی، در پایداری اقتصاد کشور تاثیر بسزایی دارند. در توسعه صادرات محصولات کشاورزی چالش های متعددی نظیر کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، بسته بندی نامناسب تعرفه بالای صادرات، سد راه صادرکنندگان است که رفع آن، نیازمند توجه مسئولان است. آذربایجان شرقی نیز یکی از استان هایی که سهم عمده ای در تولید محصولات کشاورزی دارد که بخشی از این تولیدات را صادر می کند اما همانند سایر استانها، صادرکنندگان محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی نیز از کمبود زیرساخت ها و حمایت ها و مشوق های صادراتی رنج می بروند.
نقش مهم قیمت تمامشده پایین و مرغوبیت محصولات در صادرات
یکی از فعالان صادرات کشاورزی استان یکی از مسائل مهم برای رونق صادرات محصولات کشاورزی را قیمت تمامشده پایین و مرغوبیت محصولات عنوان میکند و یادآور میشود: قیمت و کیفیت محصولات کشاورزی تولیدی در استان باید قابل رقابت با رقبا باشد.در حالی که برخی میوه های تولیدی در استان قیمت تمام شده پائینی دارند اما هزینه های سورتینگ و بسته بندی گاه تا چند برابر قیمت میوه تمام میشود که برای صادرات مناسب نیست.
فرزین صادقی نبود زیرساختهای حملونقل را از دیگر مشکلات صادرات محصولات کشاورزی استان برمیشمارد و میافزاید: ایجاد زیرساختهای حملونقل مثل کامیونهای یخچال دار میتواند بخشی از دیگر مشکلات صادرات محصولات کشاورزی را رفع کند.
وی همفکری و همکاری متولیان و نهادهای مرتبط با صادرات محصولات کشاورزی را از دیگر مسائل مهم برای رونق صادرات محصولات کشاورزی میداند و یادآور میشود: به نظر می رسد علاوه بر نبود سیاست های واحد در موضوع صادرات، همدلی کافی نیز در این زمینه وجود ندارد. در حالی که برخی مسئولان و نهادها معتقد به رونق صادرات محصولات کشاورزی هستند برخی دیگر صادرات محصولات کشاورزی از استان را موجب بر هم خوردن بازار داخلی می دانند.
سهم ۱۲ درصدی محصولات کشاورزی در صادرات غیرنفتی استان
معاون برنامهریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی میگوید: ۱۲ درصد صادرات غیرنفتی استان مربوط به صادرات محصولات کشاورزی است.
«اکبر فتحی» میافزاید: در سال ۹۵ میزان صادرات محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی ۲۸۵ میلیون دلار و در ده ماهه نخست سال ۹۶ این میزان حدود ۲۲۰ میلیون دلار بوده است.
وی بیان میکند: عمده محصولاتی که در استان برای آنها مزیت نسبی تولید و صادرات وجود دارد حبوبات، سیبدرختی، کشمش، محصولات لبنی و سایر فرآوردههای دامی، پیاز و سیبزمینی است.
فتحی با اشاره به اینکه کشورهای هدف صادرات محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی ۵۱ کشور است ادامه میدهد: آسیای میانه، کشورهای عربی حوزه خلیجفارس، افغانستان و پاکستان مهمترین کشورهایی هستند که به آنها صادرات انجام میشود.
وی اظهار میکند: در گذشته تولید فقط برای تأمین امنیت غذایی داخل کشور انجام میشد اما در حال حاضر تولیدات استان به سطحی رسیده است که علاوه از تأمین نیازهای داخلی امکان صادرات نیز وجود دارد.
وجود ۳۵ واحد صادراتی فعال محصولات کشاورزی
فتحی با اشاره به اینکه حدود ۳۵ واحد صادراتی فعال در استان وجود دارد میگوید: تولیدات صادرات محور میتواند مشکلات صادرات محصولات کشاورزی را رفع کند.
وی شناخت بازارهای هدف و ذائقه مشتریان خارجی را از جمله عوامل مهم برای صادرات محور کردن تولیدات محصولات کشاورزی برمیشمارد.
معاون برنامهریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اظهار میکند: حدود ۳۵ درصد کل صادرات کشمش از آذربایجان شرقی صورت میگیرد و زیرساختهای مربوط به این صنعت در استان فراهم است ولی در بقیه محصولات زیرساختها آنچنان فراهم نیست.
فتحی از ساماندهی کشاورزان و تولیدکنندگان برای صادرات محور کردن تولیدات سخن به میان میآورد و میگوید: برگزاری کلاسهای آموزشی و ارائه مطالب آموزشی مربوط به تولید و بستهبندی صادرات محور ازجمله اقدامات سازمان جهاد کشاورزی برای رونق صادرات است.
نبود کشتارگاه های مناسب برای تولیدات دامی صادراتی
وی میافزاید: در تولیدات دامی و گوشت مرغ توان تولید بیشتری در استان وجود دارد اما کشتارگاههای دوخطه که بتوانند صادرات محور و مشتریپسند باشند راهاندازی نشدهاند.
فتحی ادامه میدهد: در سه سال اخیر از طریق تسهیلات بانکی اقدام به احداث کشتارگاههای دوخطه شده است ولی هنوز این کشتارگاهها به مرحله بهرهبرداری نرسیده است و انتظار میرود تا یک سال آینده حدود ۲ واحد از این کشتارگاهها به بهرهبرداری برسد تا مشکلات صادرات تولیدات دامی و گوشت مرغ تا حدی رفع شود.
معاون برنامهریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اعلام اینکه میزان تولیدات محصولات کشاورزی در استان حدود ۵ میلیون تن است بیان میکند: در سال ۹۵، حدود ۱۸۰ هزار تن از این تولیدات صادر شده است.
فتحی به مشوقهای صادراتی نیز اشاره میکند و توضیح میدهد: سال گذشته یکی از سیاستهای حمایتی سازمان جهاد کشاورزی استان در خصوص صادرات سیبزمینی بوده است و برای مشوقهای صادراتی محصولات دامی نیز برنامهریزیشده است.
وی سیاست بازار به ازای بازار را از دیگر مشوقهای صادراتی بیان میکند و میگوید: در سیاست بازار به ازای بازار، به ازای هر ۱٫۵ کیلوگرم سیب صادراتی مجوز ۱ کیلو موز و ارادتی با تعرفه ۵ درصد داده میشود.
کمبود واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در استان
فتحی با بیان اینکه فرآوری و بستهبندی محصولات کشاورزی یکی از الزامات صادرات است میافزاید: از ۵ میلیون تن تولیدات محصولات کشاورزی استان حدود ۳ میلیون تن قابلیت فرآوری و نگهداری دارد که ۲ میلیون تن آن فرآوری میشود و برای ۱ میلیون تن بقیه نیز پروژههایی در حال اجرا است.